Abstrakty wystąpień
Łukasz Atowski, Szkoła Nauk Społecznych PAN
Produkcje obszarów wiedzy i podmiotowości
W moim referacie zamierzam poddać dyskusji projekt filozoficzny Michela Foucaulta, spisany przez niego na kartach takich dzieł jak Nadzorować i karać, Słowa i rzeczy oraz, last but not least, Historia seksualności. Chciałbym prześledzić losy podmiotu foucaultowskiego w dwóch immanentnych dla francuskiego filozofa porządkach.
Po pierwsze zrekonstruować krytyczny aspekt jego myśli, czyli wydobyć punkty węzłowe charakteryzujące współczesną architektonikę szeroko rozumianych instytucji. Uniwersytet pełni niewątpliwie zasadniczą rolę w kształtowaniu aparatów psychicznych współczesnych podmiotów. Z punktu widzenie Foucaulta jest przecież jednym z narzędzi opresji, bowiem władza-wiedza jest dla niego bezsprzeczną tożsamością. Jeżeli przyjąć, że angażuje on całą serię technik wpływających na podniesienie wydajności podmiotów uczestniczących w praktykach późnego kapitalizmu (wykształcenie ma zapewnić sprawne funkcjonowanie na rynku pracy), można zasadnie pytać o funkcje uniwersytetu w społeczeństiwe. Czy uniwersytet jest polityczny? Czy nauki społeczne konstruują rzeczywistość i ekstrapolują ją na społeczeństwo? Jeśli tak, to co oznacza dla członków interakcji społecznych gra o władzę w obrębie uniwersyteckiego pola wiedzy?
Po drugie chciałbym podjąć próbę wydobycia programu pozytywnego, który Foucault kreślił pod koniec życia. Wydaje się, iż próbował wówczas pomyśleć podmiotowość jako moment wyrwy w systemie władzy-wiedzy, czyli nadać jej charakter od-ujarzmiający. W tym kontekście będę pytał o przestrzeń uniwersytetu, w której fukncjonują rozmaite mikro-fizyki władzy i podmioty, które uczestniczą w jej napięciach. Czy możliwa jest taka przestrzeń uniwersytecka, w której podmioty będą mogły rzeczywiście eksplorować dane pola wiedzy, nie wpadając jednocześnie w pułapki wynikające z połączenia władzy i polityki?
Moje wystąpienie ma zatem stanowić pretekst do przemyślenia takiej formuły uniwersytetu, która stanowiłaby odpowiedź na najważniejsze pytania współczesnej filozofii polityki, czyli będzie próbą przełamania impasu, sytuowania się uniwersytetu jako jednostki nie należącej do realnej sfery polityczności. Czy uniwersytet może zasadanie sytuować się poza politycznością?
___________________________________________________
dr Ewa Dąbrowa, Akademia Pedagogiki Specjalnej, Katedra Podstaw Pedagogiki
Uniwersytety na peryferiach dialogu społecznego
Współczesny uniwersytet przestał być wspólnotą mistrzów i uczniów zmierzających wspólnie ku odkryciu prawdy. Mimo iż coraz wyraźniej włącza się w życie społeczne, wciąż wydaje się, że funkcjonuje na marginesie życia społecznego. Stan ten powoli ulega zmianie, nie tylko ze względu na zmiany legislacyjne, ale przede wszystkim w związku z koniecznością dostosowania się do wymogów rynkowych. Podobnie jak inne podmioty, również uniwersytety, stają się uczestnikami rywalizacji rynkowej, jak zauważa Clark. Pozbawione są jednak orientacji na środowisko społeczne i płynące z niego możliwości. Tekst jest próbą krytycznego spojrzenia na udział uniwersytetów w dialogu i współpracy z innymi podmiotami.
___________________________________________________
Krzysztof Czarnecki, Wydział Nauk Politycznych i Dziennikarstwa UAM, Wydział Ekonomii Uniwersytetu Ekonomicznego w Poznaniu
Narracja Nowego Zarządzania Publicznego a reformy szkolnictwa wyższego w Polsce
Interpretowanie danego kierunku działania jako nieuniknionego lub koniecznego może wynikać nie tylko z obserwacji zmieniającego się otoczenia, ale także z samego zjawiska cyrkulacji określonych idei w przestrzeni dyskursu. Wobec tego, analiza merytorycznych treści eksperckiego dyskursu reform szkolnictwa wyższego w Polsce zostanie dokonana przez pryzmat Nowego Zarządzania Publicznego (New Public Management – NPM) – współcześnie jednej z najbardziej wpływowych narracji reform sektora publicznego.
Przedmiotem analizy będą główne dokumenty i teksty próbujące nadać kierunek planowanym reformom (diagnoza i strategia konsorcjum Ernst&Young, diagnoza i strategia projektu środowiskowego KRASP, Założenia do nowelizacji ustawy – Prawo o szkolnictwie wyższym oraz ustawy o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule
w zakresie sztuki, wybrane wywiady i artykuły prasowe) oraz akty prawne w postaci nowelizacji w/w ustaw. Podstawowym celem jest zbadanie poziomu zgodności proponowanych rozwiązań z narracją NPM – bez ambicji oceny zasadności i spójności przedłożonych propozycji oraz przegłosowanych zmian.
W pierwszej części wystąpienia zostanie pokrótce przedstawiona podstawowa charakterystyka narracji NPM ze szczególnym akcentem na jej ideologiczne oraz polityczne podłoże, bliskie neoliberalizmowi oraz nowej ekonomii instytucjonalnej. Następnie narracja ta zostanie zoperacjonalizowana pod kątem aplikacji do sektora szkolnictwa wyższego. Sformułowane w ten sposób kryteria – oznaki i symptomy penetracji dyskursu przez idee NPM – zostaną sklasyfikowane wedle pięciu wymiarów rządzenia (governance) tym sektorem: regulacji państwowej, roli interesariuszy, samorządu akademickiego, roli i funkcji uniwersyteckich władz wykonawczych oraz konkurencji.
W drugiej części przedstawione zostaną wnioski z dokonanej analizy, a następnie wskazane będą potencjalne szanse i zagrożenia wynikające z przyjęcia określonych, charakterystycznych dla NPM, rozwiązań.
___________________________________________________
Joanna Grzymała-Moszczyńska, Katarzyna Kwiecień, Aleksandra Rataj, Instytut Psychologii UJ
Wdrażanie nauczania zorientowanego na studenta na polskich uczelniach – perspektywa studencka
Student Centered Learning, czyli idea kształcenia skoncentrowanego na studentach jest jednym z kluczowych elementów wpływających na ewolucję szkolnictwa wyższego w Europie w ramach realizacji programu Procesu Bolońskiego. Korzenie koncepcji nauczania zorientowanego na potrzeby uczniów sięgają początków XX wieku. Jej główne założenie opiera się na przeniesieniu środka ciężkości w procesie edukacji z ekspertywnego nauczyciela na uczącego się studenta wraz z jednoczesnym przekształceniem tradycyjnego środowiska pracy. W efekcie rola studenta połączona z poczuciem odpowiedzialności i podmiotowości miała zyskać na znaczeniu sprawiając, iż zmieniały się jego priorytety, a on sam chętniej i aktywniej uczestniczył w procesie nabywania nowej wiedzy i umiejętności pożądanych na rynku pracy. Rola nauczyciela również miała się zmienić – nie miał zrezygnować z roli jedynego inicjatora aktywności intelektualnej i stać współuczestnikiem oraz organizatorem tego działania (w Polsce często używa się określenia „tutor” oraz „mentor”)..
We współczesnej rzeczywistości akademickiej wiele instytucji oraz pracowników naukowych deklaruje stosowanie w procesie kształcenia zaleceń wynikających z SCL. Tymczasem opinie wyrażane przez studentów świadczą o tym, że wciąż istnieje bardzo wiele sfer wymagających interwencji.
Celem planowanego wystąpienia jest zaprezentowanie wyników badań przeprowadzonych w marcu 2011 roku na grupie studentów (n=331) pochodzących z 19 miast i 50 ośrodków akademickich w Polsce oraz polskiej adaptacji użytego do tego celu narzędzia. Uzyskane w tym procesie dane ilościowe oraz osobiste komentarze uczniów stanowią cenne źródło informacji odnośnie instytucjonalnego wsparcia dla idei kształcenia skoncentrowanego na studentach. To również bodziec do podjęcia akademickiej dyskusji odnośnie specyfiki i szans wynikających z SCL oraz szansa na lepsze zrozumienie sytuacji na poziomie polskiego szkolnictwa wyższego. W podsumowaniu uzyskanych wyników podejmiemy się również próby określenia przyczyn obecnego stanu rzeczy oraz omówimy zalecenia płynące z analizy wyników.
___________________________________________________
Mateusz Janik, Szkoła Nauk Społecznych PAN
Od legitymizacji do fetyszyzacji:funkcja humanistyki w ramach przekształceń dyskursu naukowego
Mój referat będzie się składał z trzech części. W pierwszej z nich chcę Przeprowadzić krytyczną analizę porównującą proces prywatyzacji i utowarowienia wiedzy z historycznymi źródłami idei nauczania poddanego technicznemu i przemysłowemu rygorowi. Porównanie to skupi się na zmianach funkcji społecznej akademii oraz wskazania rzeczywistych beneficjentów, których interesom podporządkowana jest lub była socjo-twórcza struktura instytucji kształcenia wyższego.
Efekty tej analizy staną się w drugiej części kanwą dla nakreślenia ogólnego usytuowania instytucji akademickich w przestrzeni społecznej. Krytyczna analiza tezy o centralnym charakterze Uniwersytetu w strukturze tzw. kapitalizmu kognitywnego (aka gospodarki opartej na wiedzy). W ramach tej perspektywy postaram się wskazać, na fakt, że rosnąca niefunkcjonalność współczesnego podziału dyscyplin akademickich stwarza specyficzną sytuację niestabilności instytucjonalno-dyskursywnej, której efektem jest nowe wykreślenie granic dyscyplinarnych dla współczesnego porządku naukowego. Możliwości jakie otwiera redefiniowanie granic, wzajemnego powiązani i organizacji nauk akademickich tworzy przestrzeń dla zarysowania alternatywy dla obecnych tendencji w szkolnictwie wyższym.
Jednym z kierunków w którym mogą podążyć krytyczne strategie organizacji przestrzeni akademickiej jest wyłonienie się tzw. „drugiego obiegu” kształcenia, który zdolny byłby obrócić na swoją korzyść przybierającą na sile tendencję do rozproszenia i decentracji praktyk związanych z produkcją i transmisją wiedzy. Temu zagadnieniu poświęcona będzie część trzecia i ostatnia. Naszkicowanie nowego układu odniesienia, w który możliwy stanie się „Uniwersytet” otwarty i nastawiony na partycypacyjny model wytwarzania i przekształcania wiedzy musi być świadomy specyficznych dlań zagrożeń i słabości, które chciałbym pokrótce przytoczyć na zakończenie referatu.
___________________________________________________
Piotr Kowzan, Uniwersytet Gdański
Obywatel zadłużony, czyli koszty kapitału symbolicznego na przykładzie fenomenu „debt for degree” w Polsce i na Islandii
W Polsce problem zadłużenia wywołanego studiowaniem dotyczy tylko kilku procent populacji studentów. Na Islandii – w kraju dłużej wzorujących się na amerykańskim modelu finansowania edukacji wyższej – konsekwencje wyboru kolejnych etapów studiowania obciążają absolwentów comiesięcznymi ratami. Ich spłata rozkłada się na niewyobrażalnie długi czas, przynajmniej dla moich respondentów. W obu krajach finansowe obciążenia absolwentów są niewielkie w stosunku do płac, ale zależne od poziomu subsydiów ze strony państwa. Choć sytuacja obu krajów jest zasadniczo nieporównywalna, to finansowy kryzys Islandii może stanowić quasi-laboratoryjny eksperyment ze zjawiskiem „debt for degree”, które również uruchomione zostało w Polsce.
___________________________________________________
Tomasz Leśniak, MA Ideology and Discourse Analysis University of Essex
Władza, hegemonia i polityka szkolnictwa wyższego
W dyskusji poświęconej ruchowi studenckiemu w Polsce znajdziemy zróżnicowane interpretacje porażki mobilizacji politycznej studentów i pracowników instytucji szkolnictwa wyższego przeciwko reformie szkolnictwa wyższego. Dość powszechnie podzielane jest natomiast przekonanie o bierności tych grup. Autorzy tekstów, które pojawiły się w większości w odpowiedzi na artykuł „Jak odbić się od dna?” Pawła Pieniążka i Krystiana Szadkowskiego, piszą między innymi o „zdepolityzowanej społeczności studenckiej”, „demobilizacji i dominujących przekonaniach, panujących w całym społeczeństwie, obecnych także w środowisku akademickim”, czy „trudnym wyzwaniu aktywizacji środowiska studenckiego”. Jednocześnie – co pewnie częściowo wynika z przeświadczenia o bierności środowisk akademickich – brakuje refleksji nad hegemonicznym potencjałem rządowego projektu zmian w szkolnictwie wyższym i dyskursu społeczeństwa wiedzy – potencjałem do mobilizacji politycznej lub przynajmniej zyskania pasywnego przyzwolenia różnych grup funkcjonujących w ramach uniwersytetu i szerszego społeczeństwa, a także skutecznego osłabiania i marginalizacji wszelkiego rodzaju alternatywnych wizji szkolnictwa wyższego.
Celem mojego referatu będzie zarówno problematyzacja tezy o bierności studentów i pracowników instytucji szkolnictwa wyższego, jak i analiza reformy szkolnictwa wyższego z perspektywy post-strukturalistycznej teorii dyskursu. Spróbuję udowodnić, że łatwość z jaką rząd wprowadza dość radykalne zmiany w systemie szkolnictwa wyższego wynika z dużego potencjału hegemonicznego dyskursu społeczeństwa wiedzy; rząd wyartykułował względnie uniwersalny dyskurs, w który można było wpisać żądania bardzo zróżnicowanych grup społecznych, co z kolei nie udało się żadnemu innemu aktorowi społecznemu.
___________________________________________________
Anna Klimczak, Instytut Stosowanych Nauk Społecznych UW
Ukryty program reformy uniwersytetu
Stawiam pytanie o arbitralność kulturowa reprodukowaną przez europejskie uczelnie w dobie reform. Wychodzę z założenia, że reformy strukturalne szkół wyższych w dłuższej perspektywie w istotny sposób wpłyną na pozycję uniwersytetu w europejskich społeczeństwach, a także na dyspozycje intelektualne jego absolwentów. Edukacja wyższa w kształtującym się Europejskim Obszaru Szkolnictwa Wyższego jest podporządkowana celom gospodarczym i społeczno-politycznym, a nie naukowym, o czym wprost informują Dokumenty Procesu Bolońskiego, które analizuję.
Analiza treści Deklaracji Bolońskiej i kolejnych komunikatów pokazuje, że dziś uniwersytet nie tyle aspiruje do kształcenia intelektualistów, co do kształcenia jednostek społecznie i kulturowo dobrze przystosowanych. Postulowany w Procesie Bolońskim „zwrot w kierunku kształcenia opartego na podmiotowości studenta” będzie sprzyjał uczeniu studentów tego, co jest im bliskie w taki sposób, jaki najbardziej studentom odpowiada. W efekcie doprowadzi to do zawężenia ich horyzontów intelektualnych, oduczy krytycznej refleksji i autorefleksji, wytworzy dyspozycję do uległości myślowej. Student więc tylko pozornie zyskuje w systemie kształcenia uprzywilejowaną pozycję.
Jedność środowiska akademickiego oraz jedność świata nauki charakteryzująca pierwsze uniwersytety, w Europejskim Obszarze Szkolnictwa Wyższego ma być osiągnięta na drodze harmonizacji systemów szkolnictwa wyższego. Nie jest jednak rozstrzygnięte, czy dwustopniowy system studiowania i punkty ECTS w istocie ułatwią europejskim uczelniom wymianę idei, czy też okażą się tylko kolejnym elementem akademickiej biurokracji.
Autonomia uczelni, dotychczas rozumiana jako niezależność uniwersytetu wobec innych instytucji, jest w Procesie Bolońskim rozumiana jako proces ciągłego dostosowania.
Ramami teoretycznymi analizy są koncepcja ukrytego programu w ujęciu Rolanda Meighana i teoria reprodukcji Pierre’a Bourdieu.
___________________________________________________
dr hab. Jan Potkański, Zakład Literatury XX Wieku, Wydział Polonistyki Uniwersytetu Warszawskiego
Nie tylko dyskurs uniwersytetu. Dydaktyka akademicka z perspektywy lacanizmu
Swój referat chciałbym poświęcić analitycznej rekonstrukcji praktyk edukacyjnych, znanych mi z własnego doświadczenia, z obserwacji i śledzonych przeze mnie publicznych dyskusji; narzędziem rekonstrukcji zamierzam uczynić teorię czterech dyskursów, przedstawioną przez Jacques’a Lacana w toku XVII rocznika jego seminarium. Przedstawiając swój model, Lacan wprost odnosi go do praktyk uniwersyteckich, takie usytuowanie jego teorii wynika też z historycznego kontekstu jej prezentacji – w paryskich szkołach wyższych lat 1969-70, gdy pamięć maja 1968 wciąż była żywa i wpływała na reakcje słuchaczy. Jak często u Lacana, zaprezentowany model to właściwie tylko szkic teorii – w swoim referacie chciałbym go zatem rozwinąć, pokazując zaskakującą zbieżność tego modelu z aktualnym polskim materiałem empirycznym i uwalniając w ten sposób spod obiegowych zarzutów, że koncepcje Lacana to tylko ezoteryczna spekulacja, „postmodernizm” w pejoratywnym sensie „modnych bzdur”.
___________________________________________________
Dr Dorota Prysak, Mgr Magdalena Bełza, Uniwersytet Śląski w Katowicach
Godzenie pracy naukowej z dydaktyką, inną pracą zarobkową, życiem rodzinnym
Rzeczywistość XXI przedstawia się jako propozycja wielu nowych ofert, w których każdy człowiek może odnaleźć coś dla siebie. To okres ciągłych zmian, przemian, transformacji w każdej dziedzinie naukowej. Bardzo szybki postęp, przepływ informacji a raczej jej dostępność sprawiają nowe warunki pracy, nową jakość. Obecna rzeczywistość proponuje różnorodność ofert w zatrudnianiu. Wiele stanowisk nastawionych jest na możliwość samorealizacji, wewnętrznego rozwoju.
Przeobrażenia, jakie są dostrzegalne w codziennym życiu, widoczne są również w pracy naukowej. Powstaje to coraz więcej nowych szkół, uczelni odpowiadających na zapotrzebowanie społeczeństwa. Tym samym przybywa coraz więcej pracowników naukowych. Przykładem takich przemian jest propozycja nowej ustawy dotyczącej kształcenia wyższego.
Jednak coraz częściej można spotkać różne opinie dotyczące pracy naukowej. Niestety kwestie finansowe nie raz zmuszają niejedną osobę do łączenia wielu różnych etatów. Często zdarza się, że z jednego miejsca zatrudnienia przemieszczają się do innego. Czas pracy wydłuża się wielokrotnie do granic wytrzymałości. Znaczna część osób pracuje siedem dni w tygodniu.
Nauczyciel akademicki to jedna z wielu ról, jakie pełni każda osoba. Poza nią są inne np. związane z bycia rodzicem, mężem, żoną. Ponadto należy wymienić takie role jak bycie: siostrą, bratem, wujkiem, ciocią, córka, synem, kolegą, koleżanką, przyjaciółką.
Rzadko zdarza się, że jedna osoba pracuje w jednej instytucji. Niejednokrotnie nauczyciele akademiccy pracują na dwóch etatach. Można by zaryzykować stwierdzenie, że jest to pewną normą lub standardem. Dodatkowo obciążani są nadgodzinami.
Praca naukowa to nie tylko dydaktyka, tak jak większość postrzega. Nauczyciel akademicki to przede wszystkim osoba, która powinna prowadzić badania naukowe, tworzyć nowe teorie. Niestety traktowana jest jako „dodatek”, ponieważ wszystkie czynności związane z dydaktyką zajmują zdecydowaną większość czasu.
Dla wielu naukowców godzenie pracy naukowej z dydaktyką, inną pracą zarobkową oraz życiem rodzinnym nie jest łatwe, przy jednoczesnym wywiązywaniu się z powierzonych obowiązków.
___________________________________________________
Joanna Surlejewska-Cieślik
Transformacja funkcji uniwersytetu: uniwersytet „aktywizujący” w oczekiwaniach studentów pedagogiki
Punkt wyjścia dla proponowanego referatu stanowi nawiązanie do dyskusji nad kondycją i rolą współczesnego uniwersytetu. Dynamiczne przemiany otaczającej nas rzeczywistości stawiają przed systemem edukacji konieczność zachowania pełnej kompatybilności ze zjawiskami społecznymi oraz permanentnego podnoszenia jakości kształcenia. Jednym z głównych celów współczesnej edukacji jest bowiem przygotowanie młodego człowieka do życia w dynamicznie zmieniającej się rzeczywistości, do aktywności w społeczeństwie wiedzy. Jak podkreśla Eugeniusz Piotrowski, powinność uniwersytetu nie polega jedynie na „zapewnieniu studentom gruntownej wiedzy ogólnej i specjalistycznej, stworzeniu możliwości do ich rozwoju poznawczego”, jej celem winna być także aktywizacja studentów oraz kształtowanie umiejętności samokształcenia. Kształcenie akademickie nie może zatem sprowadzać się do nauczania studentów, lecz do umiejętnego organizowania ich uczenia się, włączania do różnych form aktywności, które przyspieszałyby ich rozwój.
W moim przekonaniu jednym z wyzwań stawianych wobec współczesnego kształcenia akademickiego nie jest odrzucenie tradycyjnych form kształcenia, a znalezienie właściwej proporcji między nauczaniem studentów a organizowaniem ich uczenia się.
Nawiązując do dyskursu nad dylematami rozwoju współczesnej edukacji uniwersyteckiej, jaki podejmuje m.in. Zbyszko Melosik oraz Daria Hejwosz, zwracam uwagę na zorientowanie studentów w kierunku konkretnych kwalifikacji i umiejętności kosztem wiedzy obiektywnej oraz akcentowaną przez nich przewagę praktyki nad teorią. Rozwijając myśl Piotrowskiego, wskazuję na potrzebę personalizacji procesu kształcenia umożliwiającego kształtowanie indywidualności studentów, konieczność rozwoju modelu tzw. nauczania poszukującego bazującego na samodzielności poznawczej studentów oraz uczenia się we współpracy umożliwiającego uczestnictwo w społecznych formach tworzenia wiedzy.
Podejście to stawia w zmienionym świetle nauczyciela akademickiego i oczekiwania kierowane względem niego przez studentów. Postrzeganie roli zawodowej nauczyciela akademickiego jako totora, facylitatora, towarzysza, organizatora edukacyjnej aktywności studentów w procesie uczenia się zainspirowało mnie do eksploracji oczekiwań studentów względem kształcenia akademickiego. Tym samym, odwołując się do współczesnej myśli pedeutologicznej, badań oscylujących wokół roli nauczyciela akademickiego, a także opinii studentów podejmuję próbę charakterystyki uniwersytetu „aktywizującego”.
___________________________________________________
Michał Sutowski, Krytyka Polityczna
Uniwersytet Krytyczny – idea i perspektywy
Na czym ma polegać społeczno-polityczne zaangażowanie uniwersytetu?
Czy należy tworzyć „enklawy wolności” czy raczej – źródła polityczności? Doświadczenie Uniwersytetu Krytycznego w kontekście reform szkolnictwa wyższego.
___________________________________________________
Oskar Szwabowski, Uniwersytet Szczeciński Instytut Pedagogiki
Uniwersytet jako demokratyczna przestrzeń publiczna – utopia H.A. Giroux
W referacie przedstawię wizję edukacji w rozumieniu H.A. Giroux. Funkcję jaką pełni (czy też raczej jaką ma pełnić) Uniwersytet dla całości życia społecznego. Zapytam o warunki takiej utopi edukacyjnej oraz postaram się odpowiedzieć na pytanie, czy koncepcja H. A. Giroux przekracza teorię reprodukcji odkrywając przed edukatorami mniej pesymistyczne możliwości praktyczne.
___________________________________________________
Stefanie Tan, Glasgow School of Art
The calm before the storm: Reflections on Ivan Illich to the impatient reformer.
Ivan Illich, author of several controversial texts in the sixties and seventies, such as „Deschooling”, „Imprisoned in the Global Classroom”, „The Right to Useful Unemployment” and „Tools for Conviviality”, offers the impatient reformer time to take stock and restore something greater than the broke down education system we have inherited.
This letter written in exchange from the organisers for a bowl of soup and plate of perogis reflects on the struggle against the propaganda of „development” and „Industrial perfection” to challenge those seeking alternatives to avoid the fate of their Bourbonite predecessors and really begin to reclaim knowledge from the hands of private interest groups for the benefit of wider communities in need.
___________________________________________________
Dr Izabela Wagner, Instytut Socjologii Uniwersytetu Warszawskiego
Making Science à la polonaise czyli nowy model Ścieżki KarieryAkademickiej
Wystąpienie zostanie poświęcone nakreśleniu modelu kariery naukowca akademickiego w świetle zmian wprowadzonych przez reformę, której wdrożeniu asystujemy obecnie. W celu uzyskania szerszego kontekstu analizowanego problemu, uruchomione zostaną nie tylko przykłady z przeszłości, ale także poruszona zostanie kwestia globalnych tendencji obserwowanych w odniesieniu do spraw kształcenia uniwersyteckiego i organizacji badań naukowych.
___________________________________________________
Marta Zimniak-Hałajko, Instytut Kultury Polskiej UW
Przed reformą. Obraz szkolnictwa wyższego w polskiej prasie
Celem referatu nie jest wyczerpująca analiza obrazu szkolnictwa wyższego, tworzonego przez polskie media w ogóle. Interesować mnie tu będzie obraz szkolnictwa wyższego, który wyłania się w procesie doświadczenia czytelniczego – czytelnika polskiej prasy codziennej wysokonakładowej i wybranych tygodników. Siłą rzeczy obraz ten będzie więc niepełny, a wybór tytułów arbitralny. Analizie poddam tu teksty poświęcone szkolnictwu wyższemu, które ukazały się w ciągu ostatnich dwóch (między rokiem 2008 a początkiem roku 2011) lat w „Gazecie Wyborczej”, „Rzeczpospolitej”, „Dzienniku Gazecie Prawnej” oraz „Polityce”, niekiedy również w innych tytułach, takich jak „Tygodnik Powszechny”, „Newsweek” i inne. Jest to w sumie sto kilkadziesiąt tekstów, powstałych w czasie intensyfikacji społecznej debaty o kształcie nauki i szkolnictwa wyższego w Polsce (debaty, którą trzeba rozpatrywać w jej europejskich i światowych kontekstach). Choć nie dotarłam do wszystkich tekstów, które napisano w tym czasie w Polsce o szkolnictwie wyższym, pierwszą i oczywistą konstatacją jest, że nie pisano bardzo wiele, a debata społeczne była raczej wątła – potwierdzają to również obserwacje autorów biorących w tej debacie udział. Pisano za to w zaskakująco podobny sposób: u podstaw debaty legły spójne założenia światopoglądowe, z którymi nikt w zasadzie (lub prawie nikt) nie podjął dyskusji; debata koncentrowała się na kilku tematach kluczowych, które wyznaczyły tory myślenia o problemie szkolnictwa wyższego – utrwaliły się w prasie polskiej pewne sposoby ujęcia tych tematów, logika wywodu, poetyka opisu, zasób skojarzeniowy, metaforyczny i słownikowy. Ten właśnie sposób budowania dyskursu medialnego (po części intencjonalny, a po części oddolnie reprodukowany) i będącą jego podstawą wizję świata będę się starała odtworzyć. Tezą moją jest, że w polskich mediach zabrakło debaty z prawdziwego zdarzenia, w której ścierałyby się różne opcje światopoglądowe i ideologiczne; nie stworzono przestrzeni namysłu, uruchamiającego szersze konteksty społeczne i kulturowe. Debata zbudowała (czy ugruntowała) raczej system aksjomatów, które sprzyjają bezdyskusyjnemu przyjęciu proponowanych przez rząd neoliberalnych reform (dyskutowane są wprawdzie pewne szczegółowe rozwiązania, ale nie generalne założenia) . Dostrzegane są w większości bolączki systemu, ale sposób myślenia o nich zdominowany jest przez paradygmat ekonomiczny, a proponowane metody uzdrowienia systemu konstruowane są w oparciu o mechanizmy rynkowe.
